در دل کویر یزد، جایی هست که نه صدای آب می‌آید و نه آواز پرنده‌ای. جایی که زمان ایستاده و تاریخ با صدای آهسته‌اش با ما حرف می‌زند. آنجا، بر فراز تپه‌ای سنگی، دخمه زرتشتیان یا همان برج خاموشان قرار دارد؛ مکانی که قرن‌ها محل تدفین پیروان آیین زرتشتی بوده و رازهایی از گذشته ایران را در دل خود پنهان کرده است. اما واقعاً دخمه زرتشتیان یزد کجاست و چه چیزی آن را تا این حد خاص کرده است؟ با تریپ گردشگری همراه شوید تا قدم به یکی از رازآلودترین مکان‌های تاریخی ایران بگذاریم.
گور دخمه زرتشتیان یزد
دخمه یا برج خاموشان در حدود ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر یزد و در نزدیکی روستای صفائیه واقع شده است. این مجموعه در نزدیکی دامنه کوه‌های یزد قرار دارد و دسترسی به آن از طریق جاده یزد به صفائیه امکان‌پذیر است.
دخمه زرتشتیان چیست؟
در آیین زرتشتی، به دلیل باور به پاکی عناصر چهارگانه (آب، خاک، آتش و هوا)، دفن کردن اجساد در خاک مجاز نبوده است. زرتشتیان به‌جای دفن یا سوزاندن مردگان، آن‌ها را در مکان‌هایی به‌نام «دخمه» یا «برج خاموشان» قرار می‌دادند تا در معرض طبیعت (و به‌ویژه پرندگان شکاری مانند کرکس‌ها) تجزیه شوند، بدون آن‌که عناصر طبیعی آلوده شوند.
ساختار برج خاموشان یزد
این مجموعه شامل دو برج سنگی دایره‌ای‌شکل است که بر فراز تپه‌ای بلند قرار دارند. اجساد مردگان روی سکوهایی درون این برج‌ها قرار می‌گرفتند.
ساختار برج‌ها به شکل زیر است:
- دایره‌ای با دیوارهای بلند
- سکویی شیب‌دار در وسط برای جمع شدن استخوان ها
- محیط بیرونی برای قرار دادن اجساد در معرض آفتاب و پرندگان
- در پایین برج‌ها، چندین ساختمان خدماتی، اتاقک‌ها و محل استراحت موبدان دیده می‌شود که برای انجام آیین‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.
چرا به آن “برج خاموشان” می‌گویند؟
نام «برج خاموشان» برگرفته از فلسفه سکوت و احترام در زمان تدفین است. در این مکان، خانواده‌ها در سکوت کامل با عزیز از دست‌رفته خود وداع می‌کردند و هیچ صدایی نباید آرامش روح را برهم می‌زد. همچنین، این برج‌ها از فاصله دور شبیه قلعه‌ای خاموش و متروک بر قله کوه هستند که این نام را پررنگ‌تر می‌کند.
آیا هنوز استفاده می شود؟
خیر. امروزه دخمه‌ها دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. با تصویب قوانین بهداشتی در ایران در دوران پهلوی، آیین دفن مردگان زرتشتیان تغییر کرد و اکنون اجساد در گورستان‌های مخصوص زرتشتیان به خاک سپرده می‌شود. اما دخمه‌ها همچنان به‌عنوان آثار تاریخی و میراث معنوی آیین زرتشت، مورد احترام و بازدید گردشگران قرار دارند.
بازدید از دخمه زرتشتیان یزد
- ساعات بازدید: همه‌روزه از صبح تا عصر
- هزینه ورود: معمولاً با بلیت، اما برای ایرانیان هزینه ناچیز است
- پیشنهاد ما: کفش راحت، کلاه آفتاب‌گیر و آب به‌همراه داشته باشید؛ مسیر کمی شیب‌دار است