اگر دنبال جایی هستید که طبیعت بکر، کوههای بلند، رودخانههای خروشان و هوای دلچسب را یکجا تجربه کنید، دشت شیمبار یکی از بهترین گزینههاست. این دشت سرسبز که در مرز استانهای خوزستان و چهارمحال و بختیاری قرار گرفته، با نام شیرین بهار هم شناخته میشود و بهخاطر زیباییهای خیرهکنندهاش، به بهشت گمشده خوزستان معروف است.
اینجا جایی است که عشایر بختیاری هر سال مسیر کوچشان را از آن عبور میدهند و طبیعتش در بهار با گلهای وحشی و درختان بلوط، آدم را مبهوت میکند. اگر اهل طبیعتگردی هستید، حتماً دشت شیمبار را به لیست سفرهایتان اضافه کنید؛ پشیمان نمیشوید.
تاریخچه دشت شیمبار؛ از عصر یخبندان تا کوچ عشایر بختیاری
دشت شیمبار قدمتی چند هزار ساله دارد. کارشناسان معتقدند این دشت حدود ۱۰ هزار سال پیش، در اواخر عصر یخبندان، بر اثر یک زمینلغزش بزرگ شکل گرفته است. بعد از آن زمینلغزش، یک دریاچه عظیم در اینجا تشکیل شد که بعدها آبش از طریق مسیرهای زیرزمینی تخلیه شد و دشت فعلی به وجود آمد.
نام شیمبار هم ریشهای قدیمی دارد. در متون تاریخی مثل تاریخ گزیده حمدالله مستوفی، از این منطقه با نام «شهمار» یا «سهمنار» یاد شده. بعدها در دوران بختیاری به شکل «شیم بار» یا «شیمبار» درآمده که به معنای شیرین بهار است. این دشت همیشه مسیر اصلی کوچ عشایر بختیاری بوده؛ از مناطق گرمسیری خوزستان به سمت سردسیری چهارمحال و بختیاری و کوهرنگ.
امروزه شیمبار منطقهای حفاظتشده است و بیش از ۵۰ هزار هکتار وسعت دارد. ساکنان آن عمدتاً از ایل بختیاری (طوایف موری، کتکی، للری، گمار و شیخ برون) هستند که قرنهاست به دامداری و کشاورزی مشغولاند.
موقعیت جغرافیایی دشت شیمبار؛ در قلب زاگرس و مرز دو استان
دشت شیمبار دقیقاً در شمال شرقی استان خوزستان و در مرز با چهارمحال و بختیاری قرار دارد. از شمال شرقی به کوههای کینو و لیله، از شرق به کوه دمه، از جنوب به کوه دلا و قلندرون و از جنوب غربی به چال منار محدود میشود. این موقعیت باعث شده آب و هوای کوهستانی و خنکی داشته باشد، حتی در تابستانها.
فاصله دشت شیمبار از شهرهای مهم:
- مسجد سلیمان: حدود ۱۰۰ کیلومتر
- اهواز: حدود ۲۲۵ تا ۲۸۰ کیلومتر
- شهرکرد: حدود ۲۷۰ کیلومتر
- قلعه خواجه: حدود ۴۵ کیلومتر
- اصفهان: حدود ۴۰۰ کیلومتر
این دشت در شهرستان اندیکا (بخش چلو) واقع شده و بخشی از مسیر جاده اندیکا به شهرکرد است.
طبیعت شگفتانگیز دشت شیمبار؛ جنگل، رودخانه و تالاب
دشت شیمبار پر از تنوع طبیعی است. پوشش گیاهی آن شامل درختان بلوط، بادام کوهی، افرا، بنه، اسفندان، مهلو، جاز و کلخنگ میشود. در دشت جنگلی هم درختان میوه خودرو مثل توت، سیب، انگور کوهی، انار و انجیر فراوان است. بوتههای وحشی، قارچهای خوراکی و گیاهان دارویی هم همه جا دیده میشود.
رودخانه شیمبار (شط شیمبار) از وسط دشت عبور میکند و زیباییاش را چند برابر کرده. چشمههای زیادی مثل منار، شلا، سوسن و سرحونی هم آب را تأمین میکنند. تالاب شیمبار هم حدود ۲۰۰۰ هکتار وسعت دارد و محل استراحت پرندگان مهاجر مثل حواصیل، چنگر، پلیکان و کشیم است.
حیات وحش دشت شیمبار؛ از خرس و گرگ تا پرندگان مهاجر
در گذشته حیات وحش شیمبار بسیار غنی بود؛ خرس، پلنگ، گرگ، کفتار، گلههای گراز و پرندگان شکاری مثل عقاب و کرکس در اینجا زندگی میکردند. امروزه بهخاطر شکار غیرقانونی، جمعیتشان کمتر شده، اما همچنان گونههای متنوعی وجود دارد. تالاب شیمبار هم پناهگاه خوبی برای پرندگان آبزی است.
جاذبههای طبیعی دشت شیمبار؛ آبشارها و چشمهها
یکی از جذابترین بخشهای دشت، آبشارهای زیبایش است. آبشار نگین (پل نگین) با ارتفاع حدود ۶۰ متر، از شط شیمبار سرچشمه میگیرد و به کمک تونل دستساز تاریخی، آب را به رودخانه میرساند. این آبشار یکی از زیباترین آبشارهای خوزستان است.
چشمههای متعدد مثل چشمه سوسن، سرخاب و منار هم آب زلال و خنکی دارند. دریاچه سد شهید عباسپور هم در نزدیکی دشت قرار دارد و منظرهای فوقالعاده ایجاد کرده.
جاذبههای تاریخی و فرهنگی دشت شیمبار؛ شیرهای سنگی و نقشبرجستهها
شیمبار پر از آثار باستانی است. پل نگین (خداآفرید) از دوران ساسانی، یک پل ۳۰۰ متری طبیعی است که آب دشت را به دره شلا میرساند. نقشبرجستههای تنگ بتا و تنگ سنان هم از دوران اشکانیان باقی ماندهاند.
شیرهای سنگی بختیاری هم نماد دلاوری و شجاعت هستند و روی آرامگاه بزرگان ایل قرار گرفتهاند. قلعه دختر، قلعه آهنگری، قلعه کله قندی و امامزادههایی مثل صالح ابراهیم و محمد بن حمام هم از جاذبههای تاریخی هستند.
زندگی عشایری در دشت شیمبار؛ مهماننوازی بختیاریها
عشایر بختیاری در فصل بهار و تابستان در دشت چادر میزنند. چادرهای سیاهشان با منظره کوه و دشت، عکسهای زیبایی میسازد. میتوانید از آنها عسل، لبنیات محلی، نان تیری، پنیر، کره و صنایع دستی مثل گلیم و قالی بخرید.
بهترین زمان بازدید از دشت شیمبار؛ بهار و پاییز
بهترین فصل برای سفر به شیمبار، بهار است؛ وقتی دشت سبز میشود، گلهای وحشی میرویند و هوا مطبوع است. پاییز هم با رنگهای گرم و خنکی هوا عالی است. تابستان خنکتر از جاهای دیگر است، اما زمستان سرد و برفی.
چگونه به دشت شیمبار برویم؛ مسیرهای دسترسی
مسیر اصلی از مسجد سلیمان به سمت شهرکرد است. جاده تا ابتدای دشت آسفالت است و بعد خاکی میشود. از اهواز حدود ۳-۴ ساعت، از شهرکرد حدود ۴-۵ ساعت راه است.
نکات مهم:
- خودروهای دو دیفرانسیل برای مسیرهای خاکی بهتر است.
- آب، غذا، کرم ضدآفتاب و لباس مناسب همراه ببرید.
- از شکار و آسیب به طبیعت خودداری کنید.
- در فصل کوچ عشایر، مراقب احترام به آداب محلی باشید.
دشت شیمبار؛ جایی که طبیعت و فرهنگ دست در دست هم میدهند
دشت شیمبار فقط یک دشت نیست؛ ترکیبی از کوه، جنگل، رود، آبشار و تاریخ است. اگر دنبال جایی هستید که آرامش واقعی پیدا کنید، با عشایر بختیاری آشنا شوید و عکسهای فراموشنشدنی بگیرید، حتماً به اینجا بیایید. این جاذبه کمتر شناختهشده، یکی از زیباترین گوشههای ایران است.