قطب جنوب، قاره‌ای یخ‌زده در نیمکره جنوبی زمین است که برخلاف سایر قاره‌ها، متعلق به هیچ کشوری نیست. اما برخی کشورها ادعای مالکیت بر بخش‌هایی از این قاره را مطرح کرده‌اند. توافق‌نامه آنتارکتیک (Antarctic Treaty)، که در سال ۱۹۵۹ امضا شد، این قاره را به منطقه‌ای برای تحقیقات علمی و همکاری بین‌المللی تبدیل کرده و هرگونه فعالیت نظامی یا بهره‌برداری تجاری گسترده را در آن محدود کرده است. اما سوال اینجاست که کدام کشورها در قطب جنوب ادعای قلمرو دارند و شرایط حاکمیتی این قاره چگونه است؟ با مجله تریپ گردشگری همراه شوید تا به بررسی این موضوع بپردازیم.
چه کشورهایی در قطب جنوب قرار دارند؟
برخلاف سایر قاره‌ها، قطب جنوب هیچ دولت رسمی یا جمعیت بومی ندارد و بر اساس پیمان آنتارکتیک، این منطقه صرفاً برای تحقیقات علمی و همکاری‌های بین‌المللی در نظر گرفته شده است.
پیمان آنتارکتیک؛ قراردادی امضا شده در سال ۱۹۵۹ و اجرایی شده از سال ۱۹۶۱ می باشد که بیش از ۵۰ کشور عضو این توافق‌نامه هستند. هرگونه ادعای جدید مالکیت پس از امضای این پیمان غیرقابل پذیرش اعلام شده است و فعالیت‌های نظامی و صنعتی گسترده در این منطقه ممنوع است.
برخی کشورها پیش از امضای پیمان آنتارکتیک، ادعاهایی درباره مالکیت بخش‌هایی از قطب جنوب داشتند. این ادعاها همچنان در نقشه‌های سیاسی برخی کشورها نشان داده می‌شود اما از نظر بین‌المللی، این مناطق تحت مالکیت رسمی هیچ کشوری نیستند.
کشورهایی که بر بخش هایی از قطب جنوب ادعای مالکیت دارند:
| کشور | ناحیه مورد ادعا | وسعت تقریبی (کیلومتر مربع) | تاریخ اعلام ادعا |
|---|---|---|---|
| آرژانتین | سرزمین آرژانتینی قطب جنوب | 1,461,597 | 1943 |
| استرالیا | قلمرو جنوبگان استرالیا | 5,896,500 | 1933 |
| شیلی | سرزمین جنوبگان شیلی | 1,250,000 | 1940 |
| فرانسه | سرزمین آدلی | 432,000 | 1924 |
| نیوزیلند | قلمرو راس | 450,000 | 1923 |
| نروژ | سرزمین ملکه ماود و جزیره پیتر اول | 2,500,000 | 1939 |
| بریتانیا | قلمرو بریتانیایی جنوبگان | 1,709,400 | 1908 |
نکته: برخی از این ادعاها روی نقشه‌ها با یکدیگر همپوشانی دارند، به‌ویژه ادعاهای بریتانیا، آرژانتین و شیلی که در مناطق مشابهی از قطب جنوب قرار گرفته‌اند.
با توجه به پیمان آنتارکتیک، هرگونه ادعای جدید مالکیت در این قاره ممنوع است. اما برخی قدرت‌های جهانی مانند ایالات متحده و روسیه که در حال حاضر ادعای مالکیت خاصی ندارند، در آینده ممکن است خواستار سهمی از این قاره شوند.
کشورهای دارای ایستگاه تحقیقاتی در قطب جنوب
علاوه بر کشورهایی که ادعای مالکیت دارند، برخی دیگر از کشورها بدون داشتن ادعای قلمرو، ایستگاه‌های تحقیقاتی در قطب جنوب تأسیس کرده‌اند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- ایالات متحده (ایستگاه مک‌موردو)
- روسیه (ایستگاه وستوک)
- چین (ایستگاه کونلون)
- هند (ایستگاه بهاراتی)
- آلمان (ایستگاه نوی‌مایر)
این ایستگاه ها معمولا برای تحقیقات علمی درباره تغییرات اقلیمی، حیات وحش و ویژگی های زمین شناسی قطب جنوب مورد استفاده قرار می گیرند.